Fietsroute Groningen in aardbevingsgebied

fietsroute groningen

Breuklijnen route; een fietsroute door het aardbevingsgebied in Groningen

Bijzondere fietstocht door Groningen: de breuklijnen fietsroute. Je fietst over twee ondergrondse breuklijnen heen dwars door het aardbevingsgebied. Bij deze breuklijnen vinden de zwaarste aardbevingen plaats. Je fietst dan ook langs dorpjes die zwaar getroffen zijn door de aardbevingen van afgelopen jaren. Je ziet natuurlijk ook veel van de mooie Groningse natuur en cultuur. Het is een afwisselende route die je zonder pauzes in twee uur kan fietsen (37,6 km.). Maar stop gerust bij diverse bezienswaardigheden die we hieronder beschrijven.

Deze fietsroute is speciaal door de Groninger Bodem Beweging (GBB) samengesteld voor iedereen die zin heeft om te fietsen in Groningen. Je ziet niet alleen de schoonheid van onze mooie provincie, ook steek je veel op over de situatie hier. Je fietst langs wisselwoningen, vernieuwde panden, een boerderij in stutten, rijksmonumenten, monumentale kerken en een gaslocatie.

Foto: Bernie Benz

Scheuren door Groningen: fietsroute Groningen

De breuklijnen fietsroute is onderdeel van de reeks Scheuren door Groningen. De GBB stelde deze routes samen voor mensen die geïnteresseerd zijn in het aardbevingsgebied.

Rik Zaal over de fietsroute:

Een erg goed idee van de onvolprezen Groninger Bodem Beweging om een aantal routes door het aardbevingsgebied voor te stellen aan reizigers die wel eens willen zien hoe het er bij staat in het zwaar getroffen Groninger land. En dan blijkt dat het niet alleen kommer en kwel is daar, maar dat er veel te genieten valt tussen de gestutte en gescheurde bouwwerken door. Van het landschap natuurlijk, dat ooit door schrijver Gerrit Krol als volgt is getypeerd: ‘Het landschap is rationeel en eentonig, doch van een adembenemende schoonheid.’ Maar ook van de grootste verzameling romaanse kerken van Europa. Kerken, die dankzij de Stichting Oude Groninger Kerken allemaal te bezichtigen zijn. Sommige zijn gewoon open, bij andere staat op de deur vermeld waar de bezoeker de sleutel kan halen.

Op de route per auto en fiets komen we de volgende kerken tegen: Loppersum, de bijzondere Petrus en Pauluskerk, die zowel romaanse, romano-gotische als gotische kenmerken heeft. Westeremden, een dertiende-eeuwse kerk die vooral binnen erg mooi is. Huizinge, de dertiende-eeuwse romano-gotische kerk, prachtig op een wierde gelegen. Kantens, de dertiende-eeuwse kerk met een bijzondere steunbeer. Middelstum, de grote, laatgotische Hippolytuskerk. En de romaanse kerk van Bierum.

Op de fiets- en wandelroute komen we ook nog de veertiende-eeuwse gotische Jacobuskerk in Zeerijp tegen. En bovendien de merkwaardige dertiende-eeuwse kerk met de losse toren in ’t Zandt, die van binnen erg mooi is.

Hier vind je diverse digitale routes:

Routebeschrijving ‘Breuklijnen route’ Groningen

fietsroute Groningen

De fietsroute begint bij het Stationsgebouw te Loppersum: Stationslaan 8 te Loppersum.

Loppersum (Gronings: Loppersom) ligt middenin het aardbevingsgebied en de gemeente wordt vaak als epicentrum aangeduid. Bijna ieder huis in de gemeente heeft mijnbouwschade.

Knooppunten: 4, 2, 6, 13, 15, 93, 94, 11, 67, 78, 52, 18, 19, 8

Start fietsroute

De route start bij het kantoor van de GBB, de Groninger Bodem Beweging (A). Hier kun je op de posters meer informatie vinden over de gaswinning en de gevolgen daarvan. Ook zijn er verschillende routes door het aardbevingsgebied te bekijken, zoals de auto– en wandelroute.

➝ Fiets de Stationslaan uit.

➝ Op het einde zie je aan je linkerhand een monumentaal pand dat versterkt (zie 1) wordt/is. Ook Hotel Spoorzicht wordt/is versterkt*.

➝ Sla linksaf de Molenweg op en ga direct weer rechts, De Schepperij in. Je gaat alsmaar rechtdoor, op een gegeven moment wordt de straat een fietspad (Tuinbouwstraat).

➝ Sla links de Fruitlaan op en ga direct weer rechts. Op het einde van de laan ga je naar de Kersenlaan. Deze fiets je helemaal uit totdat je op een wandelpad terecht komt. Op dit wandelpad mag je fietsen.

➝ Over het bruggetje ga je links. Je fietst het pad uit, je houdt rechts aan.

➝ Op de Wirdurmerweg ga je rechts. Deze volg je het dorp uit, totdat je aan je linkerhand nieuw gebouwde huizen in de vorm van blokkendozen (B) ziet.

Uitleg over punt A, B en 1:

A Al sinds 6 november 2009 zet de vereniging Groninger Bodem Beweging (GBB) zich in voor de belangen van de door gaswinning gedupeerde Groningers. Voor slechts 10 euro per jaar steun je dit goede doel! Klik hier om direct lid te worden.

B Deze “nieuwbouwwijk” is binnen 8 maanden gerealiseerd. De kleine woningen doen dienst als wisselwoningen. Mensen die hun huis uit moeten vanwege versterking* van hun eigen woning, kunnen hier terecht. Zoals je kunt zien is het woord woning wel erg positief uitgedrukt.

1 Op de Stationslaan 2 bevindt een zich voormalige rentenierswoning met aangebouwd koetshuis. Het is een rijksmonument. Het in een eclectische trant opgetrokken pand is een van de eerste huizen die, na de aanleg van de spoorlijn in 1884, gebouwd werden aan de Stationslaan. Helaas moet het pand versterkt* worden, waardoor het pand binnenin nooit meer zal zijn wat het geweest is.

Vervolg je fietstocht vanaf Wirdumerweg

➝ Je fiets weer terug richting Loppersum via de Wirdurmerweg.

➝ Je fietst de Wirdurmerweg af en neemt de afslag rechts naar de Singelweg.

➝ Deze fiets je uit, gaat naar rechts het spoor over en dan ga je direct weer rechts, de Bosweg op, richting knooppunt 4.

➝ Halverwege ga je naar links, de Woldweg op. Deze fiets je helemaal uit tot de Borgweg, in Zeerijp (C).

➝ Daar ga je rechts richting knooppunt 2. Aan je rechterkant zie je de Jacobuskerk (D) Borgweg 11. Vervolg de route naar knooppunt 6. Je fietst door het dorpje ‘t Zandt (E). De woningen aan Hoofdstraat 10, 31, 33 en 51 zijn gesloopt. Respectievelijk in 2018, 2016, 2016 en 2019.

➝ Sla bij de Molenweg af naar rechts. De Molenweg loopt over in de Omtadaweg.

➝ Sla links de Korendijk op. Halverwege kom je een gaslocatie tegen (F).

Uitleg over punt C, D, E en F:

C Op 8 januari 2018 vond in Zeerijp (Gronings: Riep of Zeeriep) een van de zwaarste aardbevingen plaats. De aardbeving had een kracht van 3.4 op de Schaal van Richter.

Aardbevingen in Groningen vinden zeer oppervlakkig plaats (op 3 km diepte), waardoor een relatief lichte beving al snel gevoeld kan worden en schade aan kan richten. In de afgelopen vijf jaar vonden er gemiddeld per jaar 107,2 aardbevingen in Groningen plaats.

D De Jacobuskerk van Zeerijp is een middeleeuwse kruiskerk met een vrijstaande klokkentoren. De toren deed vroeger dienst als vuurtoren. Er zijn romanogotische en vroeggotische elementen in terug te vinden. N.a.v. de aardbeving in 2018 ontstond er een 3 meter lange scheur in de kerktoren. Lees de legende van ‘t Riepster Licht onderin de toren.

E ‘t Zandt: (Gronings: ’t Zaandt) is zwaar getroffen door de aardbevingen. Dit komt door de zwakke ondergrond: een zandplaat. Daarom worden zowel de Hoofdstraat en de Molenweg heringericht. Eerder stond er een karakteristiek pand op Hoofdstraat 51, naast de eeuwenoude Mariakerk. De NAM kocht het op omdat het flink beschadigd was en liet het slopen. Nu worden er zes aardbevingsbestendige huizen gebouwd door een woningbouwcorporatie. Niet iedere dorpsbewoner is daar even blij mee …

Wist je dat aardbevingsbestendig bouwen niet betekent dat er geen scheuren meer komen of dat het huis blijft staan? Het betekent dat mensen genoeg tijd krijgen om hun huis uit te komen voordat het instort. Dit wordt berekend op basis van aardbevingen met 5.0 of hoger op de Schaal van Richter.

Meer wetenswaardigheden? Klik hier.

F ‘t Zandt: Gaswinnings- en gasbehandelingslocatie. Dit is een put van de NAM. Hier werd tot 2018 aardgas uit de diepe ondergrond gewonnen en gescheiden van water en aardgascondensaat. De gaslocatie behoort tot het ‘Loppersumcluster’, dat bestaat uit vijf winlocaties: Overschild, Ten Post, De Pauwen, ’t Zandt en Leermens. Het cluster werd op advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gesloten. Het Loppersumcluster wordt bovengronds gesloopt. In Ten Post is de sloop op 9 december 2019 van start gegaan, ‘t Zandt is binnenkort aan de beurt en misschien zie je al dat ze aan het slopen zijn?

Vervolg fietsroute vanaf gaslocatie ’t Zandt

➝ Fiets de Korendijk helemaal uit.

➝ Ga over het bruggetje direct rechts, richting knooppunt 13. Aan de Fivelweg 29 in Zijldijk (G) vind je een Rijksmonument, de Doopsgezinde kerk.

➝ Fiets verder naar knooppunt 15 (Oosternieland, hier staat de Sint-Nicolaaskerk), vervolgens knooppunt 93 (Oldenzijl, hier staat de Nicolaaskerk), 94, 11 en eindig bij knooppunt 67, in Doodstil (H).

Heb je zin in een versnapering? Wijk dan even van de route af naar het prachtige Schathoes Menkemaborg (Uithuizen Reserveren. Tel.: 0595 – 431 858), via knooppunt 65 ➝ Terug ga je weer via knooppunt 65, naar knooppunt 67. Totaal is het 5,2 km.

➝ Vervolg de route naar knooppunt 78,

➝ vervolgens knooppunt 52, 69 (Aan het begin van de Middelstumerweg in Kantens, aan de rechterkant, zie je op nummer 6 een huis die van binnen in de stutten staat. Op nummer 14 stond een huis dat ondertussen is gesloopt.) 18, 19 en eindig bij knooppunt 8, bij Huizinge (I).

Uitleg over punt G, H en I:

G Op 2 mei 2020 vond in Zijldijk (Gronings: Zieldiek) een aardbeving van 2.5 op de schaal van Richter plaats. Zijldijk verwijst naar de verdwenen uitwateringssluis (zijl) van de nu verzande rivier de Fivel.

Op 1 juni 2020 was het totaal aantal schademeldingen 144.785 sinds 16 augustus 2012, de beving van Huizinge (zie I).

H Het plaatsje Doodstil (betekent: de brug van Doode) is in mei 2005 uitgeroepen tot de mooiste plaatsnaam van Nederland. Er zijn maar liefst drie Rijksmonumenten te vinden:

Het huis Barmerhoek aan de Barmerweg 2 is in 1916 door de architect R.B. Sleumer gebouwd voor de burgemeester van de destijds zelfstandige gemeente Kantens. Het wordt ook wel de burgemeestersvilla genoemd. De woning met koetshuis is aangewezen als rijksmonument vanwege de bijzondere architectuur, het rijke Jugendstilinterieur en de beeldbepalende ligging in het dorp. Ook deze villa heeft schade opgelopen door de aardbevingen. In januari 2016 heeft Het Groninger Landschap de villa in bezit gekregen. De organisatie neemt het traject voor schadeherstel en eventueel versterking* over van de vorige eigenaar.

Aan de Barmerweg 12 staat de monumentale boerderij Nieuw Hoijkingaheerd uit 1780.

Aan de Doodstilsterweg 3 staat de monumentale boerderij Langenhuis. Voor 1600 was dit een zogenaamde uithof van het Klooster Juliana van Rottum. Het woonhuis dateert uit 1624.

I Huizinge (Gronings: Hoezen): op 16 augustus 2012 vond hier de zwaarste aardbeving tot nu toe plaats: 3.6 op de schaal van Richter.

Deze beving vormde ook een kantelpunt. Vanaf dat moment staat het onderwerp vaak op de agenda voor debat in de Tweede Kamer, wordt er veelvuldig aandacht aan besteed in diverse media en worden er allerlei regelingen op touw gezet. Nu is het zelfs de bedoeling dat de gaswinning na 60 jaar stopt in 2022. De oorzaak van de aardbevingen, de gaswinning, wordt dan weggenomen. Dat betekent niet dat de aardbevingen en dus de gevolgen van de gaswinning, stoppen. Doordat uit de ondergrond veel gas is gewonnen, is de druk afgenomen. Die druk moet zich in het gasveld weer stabiliseren. Kritisch zijn hierbij de ondergrondse breuklijnen van het Loppersumcluster (zie kaart). Bij deze breuklijnen vinden de zwaarste aardbevingen plaats. Dat proces van tot rust komen van de ondergrond kan nog jaren duren. Ondertussen leven Groningers in beschadigde huizen. En daardoor in onzekerheid of bij een zware beving hun huis blijft staan. Ze zijn dus niet zeker van hun veiligheid. Dat heeft enorme psychische gevolgen. De Rijksuniversiteit Groningen (Gronings Perspectief) doet onderzoek naar die gevolgen. Uiteraard zijn er een aantal zaken verbeterd, bijvoorbeeld dat het schadeherstel nu door een onafhankelijke partij wordt uitgevoerd en niet meer door de NAM. Desondanks is nog lang niet alles geregeld. De versterking* is al die tijd vertraagd en niet van de grond gekomen.

Verder fietsen naar Westeremden:

➝ Nadat je het dorp uit fietst zie je De Plaats Melkema (J).

➝ Fiets nu via de Smedemaweg richting Westeremden (K). Dit doe je via knooppunt 8 naar knooppunt 1. Je rijdt langs Kosterijweg 15 (L).

Heb je zin om nog even de benen te strekken in het Museum Helmantel, de expositieruimte van Henk Helmantel? Ga dan naar: Abt Emopad 2, 9922 PJ Westeremden. Het museum is van juni t/m oktober geopend op do, vr en za van 13:00 – 17:00 uur. Kaarten reserveren kan via info@helmantel.nl of 0596-551415. Kosten € 5,00 p.p., kinderen tot 12 jaar gratis. Koffie/thee/limonade inbegrepen.

➝ Vanaf knooppunt 1

➝ ga je richting knooppunt 2 terug naar Loppersum.

➝ Op de Molenweg sla je rechtsaf naar de Westeremdermaar en gaat vervolgens richting knooppunt 61. Je komt vanaf het Storksterpad op Loppersum af fietsen.

➝ Via de Sjuxumerweg kom je op de Badweg, waar je nieuwe en aardbevingsbestendige huizen ziet. De oude woningen zijn vervangen door nieuwe. Je fietst de straat uit en dan kom je op de Parrallelweg,

➝ waar je vervolgens rechts het Stationsgebouw weer hebt. Einde route.

Uitleg over punt J, K en L:

J Net buiten het dorp staat de 16e eeuw gebouwde kop-halsrompboerderij Melkema. In de jaren ‘90 was in de Melkema Boerderij het beroemdste restaurant van Groningen gevestigd en kon je er chic uit eten. Door de aardbevingen, vooral die van augustus 2012, is de boerderij ernstig beschadigd. Het pand is verkocht aan de NAM. In 2015 is het om veiligheidsredenen gesloten. Op moment van schrijven staat het gebouw nog steeds (gedeeltelijk) in de stutten. Stutten worden geplaatst om de muur voor een deel te verstevigen zodat het pand niet instort. Misschien zie je ze wel als je voorbij fietst?

K Op 8 augustus 2006 vond in Westeremden (Gronings: Westeremm) een van de zwaarste aardbevingen plaats met de kracht van 3.5 op de Schaal van Richter.

L Vroeger was dit een kerk en daarna een café. Nu is het in het bezit van een architect die de oude kerk wilde verbouwen. Maar toen kwamen de aardbevingen. Omdat hij mondig genoeg is heeft hij zich aangesloten bij Heft in Eigen Hand (nu Eigen Initiatief genoemd) en daarom wordt op dit moment het pand versterkt*. Dit proces is al in 2016 gestart en nu pas wordt er daadwerkelijk aan de woning verbouwd. Als je goed kijkt, zie je een betonnen ringbalk bij de muurplaat. Dat is een zichtbaar versterkingselement.

Deze persoon mag zich tot een van de “gelukkigen” prijzen. Veel Groningers wachten nog op duidelijkheid of hun huis veilig is of niet en dus of er versterkt* moet worden of niet. Terwijl de buurman een gloednieuw huis heeft, raakt jouw huis in verval, want ja, onderhoud terwijl het straks verbouwd zal worden, wie doet dat nu. Alleen doordat de gaswinning stopt, worden er ook minder huizen versterkt. En zo blijft men na jarenlang wachten achter in een huis dat niet meer is wat het was voor de aardbevingen. Onrecht en ongelijkheid is troef in Groningen.

Vergeet je niet om lid te worden van de Groninger Bodem Beweging? Wij stelden deze route speciaal voor jou samen!

Klik hier om direct lid te worden voor slechts 10 euro per jaar

*Verschil schade en versterking:

Schadeherstel is het herstellen van bijvoorbeeld scheuren of verzakkingen van woningen. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) handelt schades af.

Versterking betekent een huis constructief sterker maken zodat het beter bestand is tegen bevingen. Een huis versterken betekent vaak een grootschalige verbouwing ter preventie van instorten. Maar nog vaker wordt een huis gesloopt en opnieuw gebouwd. De Nationaal Coordinator Groningen (NCG) voert de versterking uit.

Mooie foto gemaakt onderweg? Deel het met de GBB, tag ons:

 

Foto: Maartje Heeres en Rob Reintsema