Reactie GBB op rapport Commissie Verschillen(13-10-2023)
Op 13 oktober heeft de Commissie Verschillen haar rapport overhandigd aan de staatssecretaris. De opdracht van de commissie was te onderzoeken welke onuitlegbare verschillen in de loop der jaren zijn ontstaan in de afhandeling van schade (materieel en immaterieel) en in de versterking. Dit vormt een groot pijnpunt in het aardbevingsgebied en heeft o.a. geleid tot verstoring van de sociale cohesie in dorpen, wijken en buurten. Tevens had de commissie de opdracht adviezen te formuleren op welke wijze bestaande verschillen rechtgetrokken en nieuwe verschillen in de toekomst voorkomen kunnen worden.
De commissie komt terecht tot het oordeel dat er vele oorzaken zijn aan te wijzen waardoor verschillen zijn ontstaan, en wijst erop dat de maatregelen van Nij begun tot nieuwe verschillen kunnen leiden. Daarom heeft de commissie gezocht naar maatregelen die voor iedereen in het aardbevingsgebied een gelijkwaardige uitkomst bieden. De commissie beschrijft deze gelijkwaardige uitkomst als een schadevrij huis, een veilig huis, een ‘aardgasvrij-gereed’ huis en samen met gemeenten werken aan het vergroten van de sociale cohesie en de leefbaarheid.
Schade
De GBB is blij dat de commissie expliciet adviseert om oude, door de NAM, het CVW, de TCMG en het IMG afgewezen schades alsnog voor een gelijke behandeling in aanmerking te laten komen. Daarmee wordt een groot pijnpunt dat over de jaren is ontstaan en waarover veel bezwaarprocedures en rechtszaken zijn gevoerd, eindelijk rechtgezet.
Onduidelijk blijft in het advies hoe omgegaan moet worden met schades die in het verleden met bijvoorbeeld de voucherregeling van de NAM of met een vaststellingsovereenkomst zijn afgehandeld. De commissie spreekt enkel over “niet-erkende schades”.
Terecht adviseert de commissie om de vaste schadevergoeding niet te hoog te maken. Dat leidt, ook volgens de GBB, tot nieuwe verschillen en minder geëigend gebruik.
Zeer ongelukkig zijn wij met het advies om herstel in natura ¨zoveel mogelijk te stimuleren¨. Wij missen daarin de constatering dat volgens het Burgerlijk Wetboek iedere gedupeerde het recht heeft op vergoeding van aangedane schade. Herstel in natura mag geen verplichte of geforceerde keuze worden. Het is een optie, voor sommigen wellicht een wenselijke optie, maar het moet uiteindelijk een vrije keuze van de gedupeerde zijn. Wij krijgen inmiddels de indruk dat, om uitvoeringstechnische redenen vanuit EZK en het IMG, herstel in natura min of meer een ‘verplichte keuze’ wordt. Wij hebben onze bezwaren daartegen al eerder kenbaar gemaakt.
Versterking
De commissie bepleit dat de NCG in de versterkingsopgave in gesprek gaat met de bewoner over de versterkingsmaatregelen. Hiermee krijgen de bewoners weer regie. Wij menen dat voor regie meer nodig is dan de commissie stelt. Veel conflicten tussen NCG en eigenaren gaan over het gebrek aan ruimte in budget en/of in de planning om eigen wensen (koppelkansen) mee te nemen in de versterking. De deur-tot-deur benadering van de commissie moet gepaard gaan met een gezamenlijk op te stellen plan voor elk huis, waarin ook de bewonerswensen een plek krijgen.
Zorgen maken wij ons om de extra opgave die bij de NCG wordt gelegd op het gebied van verduurzaming. De NCG krijgt de taak om in het gehele versterkingsgebied alle woningen, als de eigenaar dat wenst, te verduurzamen tot aardgasvrij-gereed. Onze vrees is dat deze extra opgave gevolgen zal hebben voor de versterkingsoperatie. Het is realistischer en meer gerechtvaardigd om dit voor de kern van het gebied te realiseren. Voor de GBB is de afronding van de versterkingsoperatie in 2028 prioriteit nummer één, ten behoeve van de veiligheid voor de bewoners.
Verduurzaming
De commissie ziet een extra taak voor het IMG om, in combinatie met herstel in natura, verduurzamingsmaatregelen uit te voeren. Wij vrezen dat deze opgave, net als in de versterkingsoperatie, een negatieve impact zal hebben op een voortvarende afhandeling van schades door het IMG. Het is onacceptabel dat gedupeerden die een schademelding doen (nog) langer moeten wachten op de afhandeling van hun schades omdat de capaciteit van het IMG niet is toegerust op deze extra taak.
Uitvoerbaarheid
De commissie onderkent dat haar adviezen ook uitvoerbaar moeten zijn, ‘anders schieten de bewoners in het aardbevingsgebied er weinig mee op’. En daar zit volgens de GBB een heikel punt. Een gezamenlijk overheidsplan maken voor de verduurzaming (advies 3.1) en de staatssecretaris adviseren om het gesprek over uitvoerbaarheid te voeren (advies 8) leiden volgens ons tot boterzachte garanties. Voorkomen moet worden dat de zoveelste belofte aan Groningen niet nagekomen wordt.
Het advies van de commissie is daarom uiteindelijk teleurstellend. Met een advies dat blijft steken in het schetsen van prachtige gelijkwaardige toekomstperspectieven worden bestaande problemen en bestaande verschillen helaas niet opgelost.