Op dinsdag 10 november bespraken het bestuur van de Groninger Bodem Beweging, de partijen uit het Gasberaad en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG), Hans Alders, gedurende 7 uren het meerjarenprogramma (MJP) van Alders.
Leverde het wat op? Nog geen idee. Dit moet blijken uit de vervolgbespreking op 18 november.
In ieder geval levert het de NCG op dat hij weet dat de GBB niet overloopt van enthousiasme. Beslist niet zelfs. Tijdens de onderhandelingen was het de GBB die de meeste tijd nam om als behartiger van de belangen van de bewoners zeer kritische vragen te stellen.
De GBB noemt het ‘onderhandelingen’ omdat het meerjarenprogramma een concept is waar de NCG graag een breed draagvlak voor ziet. Dat het MJP bijstelling behoeft, is evident volgens de GBB.
De belangrijkste punten van de GBB in dit stadium:
De invloed van de Shell/NAM
Het programma straalt uit alsof het onder de microscoop van de Afdeling “Legal” van de Shell heeft gelegen en de juristen van de Shell het al vooraf gescreend hebben en soms misschien zelfs hebben meegeschreven. Het meest opvallend komt dit naar voren bij het consequent gebruik van het incorrecte woord “aardbevingschade” (of bevingschade) – terwijl het volgens artikel 6:177 lid 4 BW “mijnbouwschade” (of gaswinningschade) moet zijn.
Immers het gaat om schade als gevolg van exploitatie van de bodem. Dit omvat meer dan schade door aardbevingen (Prof.mr. F.T. Oldenhuis NJB, 3 juli 2015 blz. 1724). Door consequent de term aardbevingsschade te gebruiken, wordt bijvoorbeeld zettingschade (door bodemdaling) en verzakkingen, maar ook indirecte mijnbouwschade als inklinking door verlaagde waterstanden binnen dit meerjarenprogramma uitgesloten.
De bewoners – en ook de lokale en regionale overheden en waterschappen en de landbouw – hebben, wanneer er niet consequent wordt gesproken over mijnbouwschade straks geen poot om op te staan wanneer ze schade anders dan “aardbevingsschade” vergoed willen krijgen.
De GBB wil er zijn voor alle gedupeerden van de mijnbouwschade en eist dus dat de (in het stuk te definiëren) term mijnbouwschade consequent wordt gehanteerd en niet het de term aardbevingsschade.
Veiligheid centraal?
Volgens de GBB ontbeert het programma de ambitie om daadwerkelijk de veiligheid van de Groningers centraal te stellen. Immers het programma gaat uit van 33 miljard kuub gas winnen – het veronderstelde leveringsniveau. Andere scenario’s met bijvoorbeeld een lager winningniveau blijven onbesproken terwijl het toch van belang is te weten welke effecten minder gas winnen op de kolossale verstevigingsoperatie zou hebben.
Verder rust het MJP op het rapport van de commissie Meijdam. Deze politieke commissie introduceert een nieuw fenomeen: ‘het hand aan de kraan’ -principe. Minister Kamp vertaalt het in een brief als volgt: “Hiermee bedoelt de commissie dat de productie zodanig moet zijn dat de grondversnellingen zoals berekend in de PGA-kaart van het KNMI niet worden overschreden (‘hand aan de kraan’-principe). Dit betekent dat op het moment dat nieuwe aardbevingen op een bepaalde plaats grondversnellingen zouden veroorzaken die groter zijn dan in de PGA-kaart van het KNMI is vastgelegd, de gaswinning op die locaties verminderd moet worden.“
En gaat de gaskraan dan ergens anders verder open? De commissie gelooft blijkbaar dat het hier net zo werkt als met het kooktoestel thuis: als de aardappelen aanbranden, dan draai je het gas dicht. Maar een zware aardbeving is wel een beetje erger: in Groningen zijn dan de huizen vernield en wijzelf mogelijk ook. Betekent deze ‘Trial and error’ aanpak dat onze veiligheid centraal staat?
De NCG gaat niet over de oorzaak van de ellende, de gaswinning, dat weten we onderhand wel. Hij richt zich puur op de gevolgen van de gaswinning, die willens en wetens doorgaat.
Bewoners centraal?
De GBB leest de intentie om de bewoner centraal te stellen. Maar de invulling van dit programma maakt dat helaas niet voldoende waar. Er wordt niet genoeg gedaan om de ongelijke en afhankelijke verhouding van de schadelijder ten opzichte van de schadeveroorzaker om te buigen.
Onafhankelijke schade afhandeling en versteviging?
Het voornemen ontbreekt om het CVW daadwerkelijk onafhankelijk te maken en bijvoorbeeld te plaatsen onder de NCG. Nu krijgt het bedrijf CVW niet alleen een – commercieel – belang bij de schade-afhandeling maar ook bij het verstevigen. CVW = NAM = Shell. Vertrouwen? Er is, denken wij, ruim voldoende leergeld betaald.
De NAM/CVW zijn op geld gerichte bedrijven die per definitie aan winstmaximalisatie doen. Hun belang staat haaks op het belang van de burgers die zij schade hebben toegebracht. Het laat zich gemakkelijk voorspellen hoe dit in de praktijk uitwerkt.
De GBB dringt er daarom op aan om dit vergaand te wijzigen.
Regelingen
Met regelingen worden manieren bedoeld om gedupeerden tegemoet te komen of te compenseren zoals een uitkoopregeling, een meerwaarderegeling, een minderwaarde compensatieregeling en een Commissie Bijzondere Situaties. Het valt op dat het begrip ‘ruimhartig compenseren’ bij de beschrijving van de ‘regelingen’ in het MJP gewoonweg ontbreekt.
Het lijkt er helaas op, dat de NCG met delen van zijn programma, of misschien wel zijn met zijn hele programma, aan het financiële infuus van de NAM/Shell ligt. En daar blijkbaar niet simpelweg de rekeningen kan neerleggen, zonder daarvoor de regelingen af te stemmen op de wensen van de NAM/Shell. Het meest pregnant kwam dit naar voren bij het bespreken van: een breed geldende uitkoopregeling, een eigen gebrek regeling, een achterstallig onderhoud regeling en het schade-afhandelingsproces.
De wurgende invloed van de NAM/Shell lijkt zich hier te doen gelden. Dit alles onder het motto ‘wie betaalt, bepaalt’! of: ‘Ik verwoest en jij houdt je koest’!
Het bestuur van de GBB ziet het meerjarenprogramma van de NCG als een unieke kans om zaken aan de gevolgkant van de gaswinning goed te regelen voor de inwoners van Groningen. Nu is het aan Hans Alders om zijn verantwoordelijkheid te nemen en het meerjarenprogramma de juiste inhoud te geven opdat hier draagvlak voor ontstaat. Het morele en ethische aspect van de problematiek mag dan niet onder het vloerkleed worden geveegd met het argument dat Hans Alders er niet om heen kan dat ‘de NAM nu eenmaal de rekening moet betalen’.
De GBB staat hier op. Indien Hans Alders serieus op zoek is naar draagvlak voor zijn plannen, dan moet in dit plan nu echt recht aan Groningen worden gedaan.
Het bestuur van de GBB