Gaswinning in de Groningen, hoe zit dat nou precies? Het Groningenveld is gesloten, maar dat betekent niet dat er geen gas meer gewonnen wordt. Op de overzichtskaart zie je welke kleine gasvelden in productie zijn en waar de gasopslagen te vinden zijn. In onderstaande tekst lees je meer over hoe het precies zit met de gaswinning.
L-gas en H-gas
Er zijn twee gassoorten. In Nederland gebruiken sommige fabrieken en de gasstellen in de keukens en de cv’s laagcalorisch gas (L-gas). Ook huishoudens in Noord-Duitsland en delen van België en Frankrijk gebruiken nog L-gas. L-gas komt van oorsprong uit het Groningenveld. De rest van de wereld heeft H-gas. Met de toevoeging van stikstof is H-gas om te zetten in L-gas. Dat gebeurt onder meer in de stikstoffabriek in Zuidbroek. Die fabriek kan 10 bcm (miljard kubieke meter) H-gas per jaar omzetten in L-gas.
Kleine velden
Nederland heeft ongeveer 175 kleine velden. Daarvan zijn 150 op land en 25 op de Noordzee. De kleine velden produceren bijna allemaal H-gas. Het grootste kleine veld was Annerveen, Dat is inmiddels gesloten, het gas is vooral aan Italië geleverd. De kleine velden op land zijn bijna allemaal in de laatste productiefase, het laatste gas wordt er nu uit gewonnen, maar het duurt vaak nog jaren voordat het leeg is. In de provincie Groningen zijn 17 kleine velden.
Warffum en Bedum
Dit zijn twee kleine velden, maar eigenlijk uitlopers van het grote Groningenveld. Ondergronds zijn ze ervan afgescheiden. Ze produceren L-gas.
Duitsland
Vaak wordt geopperd dat stiekem vanuit Duitsland onder de Eems Gronings gas wordt gewonnen. Dat is niet zo. Fysiek zou het te duur zijn. Ook het Duitse stelsel van gunningen, productielocaties, gasleidingen en productiecijfers sluit verborgen “nevenproductie” uit.
Gasopslagen
Elke gasopslag wordt in de zomer gevuld, en in de winter weer leeggehaald. Een grote opslag voor H-gas is in Bergermeer (Noord-Holland). In Norg en Grijpskerk wordt L-gas opgeslagen. In Norg kan 6,0 bcm worden opgeslagen, in Grijpskerk 2,4 bcm. Deze opslagen zijn in eigendom van de NAM.
De velden Norg en Grijpskerk zijn van oorsprong kleine velden. Onderin zit nog H-gas, zogenaamd kussengas. De productie daarvan is tijdelijk stopgezet. Als Norg en Grijpskerk in de toekomst niet meer als opslag nodig zijn, gaat de NAM dit kussengas alsnog winnen. Dat zal waarschijnlijk pas na 2030 zijn. De voorraad H-gas is in Norg 17 bcm en in Grijpskerk 6 bcm.
Bevingen in het Groningenveld
In het Groningenveld zijn tot op heden ruim 1700 bevingen geregistreerd. De bevingen gaan nog vele jaren door, al worden er na sluiting ieder jaar minder bevingen verwacht. In Groningen is sprake van een heel groot veld, op 3 km diepte, met daarin heel veel breuklijnen. Vooral als een breuklijn heel lang is kunnen er zware bevingen optreden. De langste breuklijnen lopen NW-ZO langszij Loppersum, nabij Huizinge en Zeerijp. De zwaarste bevingen zijn die van Westeremden (8 augustus 2006, 3.5), Huizinge (16 augustus 2012, 3.6) en Zeerijp (8 januari 2018, 3.4) geweest. Er zijn in totaal 15 bevingen van 3.0 of hoger geweest, allemaal nabij deze breuklijnen.
Bevingen in de kleine velden
In de meeste kleine velden komen geen of heel weinig aardbevingen voor. De velden liggen vaak op andere dieptes dan het Groningenveld en hebben geen of veel kortere breuklijnen. Bekende uitzonderingen zijn het veld van Bergen (Noord-Holland) en Roswinkel (Drenthe). In beide velden zijn bevingen van 3.4 geweest! Maar ook bijvoorbeeld het Annerveenveld en het Eleveld zijn “seismisch” erg actief.
Schademeldingen IMG
Schademeldingen in het Groningenveld kunnen worden ingediend bij het IMG (Instituut Mijnbouwschade Groningen). In de grote cirkel op de kaart geldt het wettelijke bewijsvermoeden. Ook schades die in dit gebied veroorzaakt zijn door kleine velden worden door het IMG afgehandeld. Eind 2023 stond de teller van schademeldingen uit het Groningenveld op 297.655.
Wettelijk bewijsvermoeden
Op 1 januari 2017 is het wettelijk bewijsvermoeden in het Burgerlijk Wetboek van kracht geworden (artikel 6:177a BW). Op 1 januari 2024 is het precieze gebied waar het van toepassing is vastgesteld (Staatsblad 2023-389), het zogeheten ‘effectgebied’.
Het wettelijk bewijsvermoeden betekent dat fysieke schade aan gebouwen en werken, die “naar haar aard redelijkerwijs” veroorzaakt kan zijn door gaswinning uit het Groningenveld of de gasopslagen Norg of Grijpskerk, wordt vermoed daardoor veroorzaakt te zijn. Het is ook van toepassing als de schade in het effectgebied (mede) veroorzaakt kan zijn door zoutwinning of door gaswinning uit een klein veld.
Schademelding CM
Schades uit de kleine velden elders in Groningen, of in Drenthe, Friesland, Zuid-Holland en Noord-Holland kunnen gemeld worden bij de landelijke Commissie Mijnbouwschade (CM). Het CM bestaat sinds 1 juli 2020. Er zijn tot en met 31 mei 2024 in totaal 351 schades gemeld. Er is geen enkele schade vergoed, alle schades zijn na beoordeling afgewezen of zijn nog in behandeling.
Bestemming Nederlands aardgas
Men meet aardgasvolumes in bcm. Een bcm is een miljard kuub gas.
Jaarlijks heeft Nederland ruim 40 miljard kuub nodig. Nederland is handelaar in gas, via de ‘gasrotonde’. Er wordt ongeveer 10 miljard geëxporteerd, en 30 miljard in Nederland gebruikt. Dat wordt gebruikt in energiecentrales, industrie en huishoudens.
Herkomst Nederlands aardgas
Uit de kleine velden komt ongeveer 15 bcm per jaar, 25 bcm wordt geïmporteerd. De import komt vooral uit Noorwegen (5 bcm) en het Verenigd Koninkrijk (3 bcm), en als LPG (17 bcm). LPG is vloeibaar gemaakt gas dat met schepen wordt getransporteerd, en aankomt in onder meer de Eemshaven. Het LPG komt vooral uit Quatar en de Verenigde Staten.
Nagenoeg al dit gas is H-gas. Voor de Nederlandse huishoudens en een deel van de export wordt een deel van dit H-gas in stikstoffabrieken eerst omgezet in L-gas.
Gasrotonde
De infrastructuur van Gasunie vormt een groot deel van de ‘gasrotonde’ van Europa. De gasrotonde bestaat onder andere uit leidingen en de diensten waarmee het gas verhandeld kan worden. De ‘opritten’ brengen het gas naar de rotonde toe. Op de rotonde wordt het gas verhandeld. Via ‘afritten’ gaat het gas naar gebruikers. Met dit netwerk kan gas makkelijk worden verhandeld en worden getransporteerd. Bijvoorbeeld van Noorwegen via Nederland naar gebruikers in Engeland of Frankrijk. Binnen Nederland is het hoofdleidingennet van Gasunie dubbel aangelegd. Met aparte leidingen voor H-gas en voor L-gas.
Deze tekst verscheen ook in de 26e GBB-krant