Input Groninger Bodem Beweging, 8 september, Vaste Kamercommissie EZ, Gasbesluit, Derwin Schorren
Geachte leden van de Vaste Kamercommissie van Economische Zaken,
Ik dank u als vertegenwoordiger van de Groninger Bodem Beweging voor de meerdere gelegenheden die u ons biedt om u te informeren over het gasdebacle dat plaatsvindt in onze provincie Groningen.
Feit: Gaswinning leidt tot compactie. Compactie leidt tot bodemdaling. Bodemdaling gaat schoksgewijs of geleidelijk. En Shell en EZ leiden (met een korte ‘ei’). En Groningen lijdt (met een lange ‘ij’)!
Als GBB horen wij van veel van onze leden – maar ook daarbuiten – over alle zaken die bij de vorige sprekers de revue passeerden: van bedenkelijke communicatie en kennis van eerstelijnsexperts en haar corrigerende afdeling binnen het CVW, van fictieve contourlijnen en de schades ver daarbuiten die daar nooit door de Shell/NAM zouden kunnen zijn veroorzaakt. We horen van mensen die weg willen, maar niet weg kunnen vanwege onverkoopbare huizen als gevolg van de gaswinning. Wij horen de ontreddering bij mensen die meerdere malen zijn getroffen door aardbevingen. Wij luisteren naar de grote vraagtekens bij onze eigen experts, waarom in tegenstelling tot andere landen hier het gebruik van bijvoorbeeld tiltmeters zo moeilijk ligt.
En waarom zijn er geen werkelijk onafhankelijke instituten? Instituten met een trackrecord en een verleden die daadwerkelijk losstaan van de Shell/NAM/EZ cum sociis. Waarom is er geen echt onafhankelijk instituut voor de bovengrond in verband met de schadebepaling, -afhandeling en versterking? En waarom geen onafhankelijk instituut voor de bodem en ondergrond, die op een inzichtelijke en doorgrondelijke wijze onderzoeksvragen formuleert, onderzoeken uitzet en onderzoeksresultaten reviewt?
Dat een (mede) toezichthoudende rol van burgers bij zulke instituten op z’n plaats is, lijkt mij een logica die we hier niet meer behoeven te bediscussiëren…
Over vertrouwen gesproken….De Groninger Bodem Beweging neemt, als het gaat om de gevolgen van de gaswinning en de afhandeling daarvan én de wijze waarop het winningsplan tot stand komt, veel onbegrip, verdriet en steeds meer woede waar.
Met alle respect voor u als Tweede Kamerleden van de vaste Kamercommissie Economische Zaken… Het is wrang dat de ellende die bij de Groningers uit hun eigen ondergrond naar boven komt, veroorzaakt door commerciële mijnbouwactiviteiten, op de weegschaal worden gelegd bij het departement die de opdrachtgever is voor deze economische activiteiten: het Ministerie van EZ. Dit riekt toch naar de ‘slager die z’n eigen vlees keurt’.
Er is een Gasgebouw in Nederland. Dit is een construct is waarin de Staat, EBN, Exxon, Shell en GasTerra, ten bate van de winning en verkoop van aardgas samenwerken. Naast dit Gasgebouw is nu een – metaforisch gesproken – Gas-debacle-gebouw opgetrokken. In dit construct wordt, m.b.t. de gevolgen van dezelfde winning, wederom in een publiek-private samenwerking, geadresseerd. De basis, de fundering, het fundament van dit Gas-debacle-gebouw wordt gevormd door Shell en EZ. Dus, het Gas-debacle-gebouw kent de zelfde dragers c.q. pijlers als het Gasgebouw, waarbij de muren van dit Gas-debacle-gebouw worden gevormd door de NAM en haar uitvoeringsorganisatie CVW en door een uitvoeringsorganisatie van EZ: de NCG. Wij bewoners mogen ons daarbij ‘voegen’ als wokkels, om de scheuren die dit gebouw continu vertoond cosmetisch ter verhullen.
Effectief worden wij bewoners, net als bij de eerstelijnsexperts die naar ons huis komen kijken, geconfronteerd met het feit dat men niet gediend is van het bekijken naar de fundering van het Gas-debacle-gebouw. Maar we moeten dit juist wel doen! Willen wij burgers vol vertrouwen aan kunnen kloppen bij het Gas-debacle-gebouw, daarin rond lopen en kunnen leunen tegen haar muren: ons daadwerkelijk geholpen voelen, dan moeten we er op kunnen vertrouwen dat de basis onder de muren: CVW en de NCG, uit een juiste fundering bestaat. En dit gevoel hebben we niet!
Daarom is de Groninger Bodem Beweging dan ook voor een scherpe knip tussen het CVW en de Shell/NAM en tussen de NCG en EZ. Beiden hebben een ander fundament, een andere basis nodig van waaruit zij in échte onafhankelijkheid en met de Groningers daadwerkelijk centraal, hun werk kunnen doen.
De GBB en alle andere belanghebbenden bij een gezond Groningen kunnen tot in lengte van dagen worden bezig gehouden met het adviseren over de verbetering van processen, programma’s en onderzoeken, zoals nu gebeurt onder de NCG. Prachtig allemaal! Maar als we dan niet kijken naar de structuur van waaruit er wordt gewerkt – alles gefundeerd door de Shell en EZ – dan lijkt het project NCG gedoemd te mislukken. En zullen we – met alle respect voor de heer Alders – het niet moeten hebben van een NCG, die in opdracht van EZ en met restricties van Shell moet opereren. En van een CVW die aan de leiband loopt van de Shell/NAM.
Wanneer het fundament de basis is om een huis stevigheid te geven, dan is het de grond daaromheen die dat fundament een bedding geeft. Wat is de grondhouding onder dit fundament, waar de NAM/CVW en de NCG op bouwen?
De Shell heeft een duidelijke grondhouding: zo veel mogelijk gas winnen tegen zo weinig mogelijk kosten. Van de zijde van multinational Shell wordt door de huidige CEO Ben van Beurden ruiterlijk toegegeven dat hij er is om de aandeelhouders óók in de toekomst een zo hoog mogelijk dividend uit te keren. Maar ja, de wereldwijde malaise bij de olie- en gasindustrie…
Dit noopt de directeur Shell Nederland, Marjan van Loon, om in Groningen het vergoeden van geleden schade natuurlijk écht zo laag mogelijk te houden. Hierbij maakt de Shell gebruik van een groot assortiment aan ‘downsize’ tactieken en instrumenten: Dwingend lobbyen in de Haag, het hebben over ‘aardbevingsschade’ in plaats van ‘mijnbouwschade’, het mogelijk effect van kleine bevingen bagatelliseren, vanuit zogenaamde ‘veiligheid’ (dooien voorkomen…) redeneren in plaats vanuit ‘schade voorkomen’, contouren creëren om deze vervolgens te laten krimpen… tot gezellige keukentafelgesprekjes van ‘moeder tot moeder’ van de Shell directeur met gedupeerde Groningers, verzoek tot meer C-schadebepalingen aan NAM/CVW? en last but not least contracten met leveringsplicht die contracten met een afnameplicht lijken te zijn… Alle middelen toegestaan…
De GBB is zich er van bewust dat aardgas nationaal veel heeft gegeven. Maar de GBB ziet nu een overheid die gasverslaafd is en zich niet bekommerd om de regionale en landelijke effecten daarvan. De kick van de gasbaten lijkt te groot…
Twee majeure zaken houden ons nu verslaafd: Ten eerste de naadloze samenwerking tussen staat en multinationals waarbij het gas zo snel mogelijk te gelde wordt gemaakt onder het adagium ‘laat de ‘markten’ maar beslissen wat er zal gebeuren met aardgas en laten we exporteren als iemand dat wenst’. Waarom denken over de toekomst, wanneer we vandaag snel geld kunnen maken?
En ten tweede kan worden gesteld dat we als land worden gegijzeld door grote multinationale financiële instellingen. Als ware magiërs creëren deze financiële instellingen geld uit niets (fictief geld waar dan ook geen waarde achter schuilt) en bieden het aan tegen een rente – die maar al te reëel is. En die reële rente betaalt de staat deels uit de gasbaten en deels uit de door haar geïnde belastingen. Het wordt natuurlijk erg vervelend wanneer deze gasbaten niet meer zo hoog zijn. Dit betekent waarschijnlijk dat de belastingen omhoog moeten. Geen prettige boodschap in verkiezingstijd… En dit weet de Shell ook… 1
Waar een wil is, is een weg!
U help ons het meest direct door de partijen in het Gas-debacle-gebouw (NCG en CVW en de onderzoeksinstituten voor de boven en ondergrond) daadwerkelijk onafhankelijkheid van de Shell/NAM en EZ te laten opereren, waarmee u een nieuw fundament legt onder dit gas-debacle-gebouw. En u daarmee het vertrouwen terugkrijgt van de Groningers.
Daarnaast hopen wij dat u, als volksvertegenwoordigers, Nederland van haar gasverslaving verlost. Dat u samen met degene die u vertegenwoordigt (de Nederlandse burger) – en onafhankelijk van de dwingende private sector, waar politici geen accountmanager voor moeten zijn! – bepaalt hoe Nederland een gezonde energieke toekomst in kan slaan; te starten met een steile afbouw van de gasproductie om de Groningers weer veilig en schadevrij (!!) te laten leven.
Namens de Groninger Bodem Beweging groet ik u vriendelijk,
Derwin Schorren (GBB voorzitter a.i.)
1 Helaas kon de gearceerde tekst niet worden uitgesproken in verband met de beperkte spreektijd.