Ten Boer heeft te maken met grote gevolgen van aardgaswinning. Er is in het dorp veel versterking, herstel en vernieuwing gaande. Sinds René IJpema in Ten Boer woont heeft ook hij meerdere scheuren in muren en kozijnen zien ontstaan. René woont al vijftien jaar aan de rand van het dorp, in een nieuwbouwwijk met twee-onder-een-kap woningen uit de jaren negentig. Hoewel de woningen in de nieuwbouwwijk waar René woont niet op de schop hoeven vanwege de versterkingsoperatie, hebben veel wijkbewoners wel last van fysieke schade zoals scheuren in muren.
Ten Boer ligt ruim binnen een straal van twintig kilometer van Huizinge, daar waar volgens het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) de nadelige gevolgen van aardgaswinning het grootst zijn. Ook is het ‘wettelijk bewijsvermoeden’ in dit gebied van toepassing: pas wanneer met zekerheid vastgesteld is dat schade een andere oorzaak heeft dan aardgaswinning, hoeft het IMG niet over te gaan tot het uitkeren van een schadevergoeding.
In september 2019 besluit René om de duidelijk zichtbare schade aan zijn woning te melden. Hij doet een formele schademelding bij het schadeloket van het IMG, net als een aantal van zijn buren. Bij René en zijn buren wordt ongeveer gelijktijdig door verschillende onafhankelijke deskundigen de schade opgenomen. René: “Enige tijd na de schadeopname kreeg ik het beoordelingsrapport onder ogen. Geen enkele schade was volgens de deskundige ontstaan door aardgaswinning. De deskundige beschrijft dat de schade is ontstaan door bewegingen van ‘normaal’ krimpen en uitzetten van verschillende toegepaste materialen. Het is volgens hem inherent aan de gekozen bouwconstructie”. Het IMG besluit om niet over te gaan tot het uitkeren van schade.
René: “Ik had mij bij deze beslissing neer kunnen leggen als mijn buren, met soortgelijke woningen en bouwconstructies, hetzelfde hadden gehoord. Tot mijn verbijstering ging het IMG bij hen wel over tot het uitkeren van een schadevergoeding. Bij mijn buren was namelijk wél schade als gevolg van aardgaswinning geconstateerd.” René laat het er niet bij zitten en vraagt om een zienswijze. De deskundige die de schadeopname bij René uitvoert, buigt zich nogmaals over het schadedossier dat hij zelf heeft opgesteld. Ook worden de dossiers waarbij de schade wél is toegekend door hem doorgenomen. De deskundige constateert dat deze buren inderdaad soortgelijke schades hebben, maar is eveneens van mening dat zijn schadebeoordeling correct is uitgevoerd. De schade kan volgens hem niet zijn ontstaan als gevolg van aardgaswinning.
Dit vindt René zeer onterecht, zeker nu is vastgesteld dat bij meerdere buren die wel een vergoeding hebben ontvangen sprake is van vergelijkbare schade. Hij dient een bezwaarschrift in. Ruim anderhalf jaar na de schadeopname, in mei 2021, volgt er een hoorzitting over de herziene schadebeoordeling. Een tweede onafhankelijke deskundige beoordeelt de schade op basis van het dossier en trekt dezelfde conclusie als zijn collega. De schadevergoeding voor René blijft dus uit. “Tijdens de hoorzitting viel mij op dat de deskundigen helemaal niet goed ingelezen waren in mijn dossier. Ze moesten er ter plekke nog informatie uit halen. De jurist hield daarnaast een zeer algemeen praatje”. René voelt zich niet gehoord en ongelijk behandeld ten opzichte van zijn buren. “Het voelt enorm onrechtvaardig.”
Tijdens de hoorzitting beweren de twee betrokken onafhankelijke deskundigen dat er een ‘fout’ is gemaakt in de dossiers van de buren, die gunstig voor hen uitpakte. Hier is namelijk schade toegekend als gevolg van aardgaswinning, terwijl dit volgens hen niet het geval is. Maar gaat het hier wel om een fout, of wordt bij de buren op de juiste manier het wettelijk bewijsvermoeden toegepast? Het is in ieder geval duidelijk dat niet alle door het IMG aangestelde onafhankelijke deskundigen op één lijn zitten. De bewoner lijkt hiermee overgeleverd aan de willekeur van welke onafhankelijke deskundige er langskomt.
Het IMG heeft onlangs zijn werkwijze veranderd. Onafhankelijke deskundigen worden uitgerust met meer ‘tools’ om schade beter te kunnen beoordelen. Criteria worden aangescherpt. Zal deze wijziging dit soort situaties verminderen of juist in de hand werken? Het wettelijk bewijsvermoeden is juist bedoeld om al het getouwtrek rond beoordelingsproblemen te omzeilen. Zal het aanscherpen van criteria niet tot het inperken van het bewijsvermoeden leiden, en tot een explosie van bezwaarprocedures zoals die van René? René zelf valt intussen helemaal buiten de boot. Zijn zaak is eind mei afgehandeld; een paar dagen later werd bekend dat het IMG een vaste vergoeding van 5.000 euro gaat hanteren bij schademeldingen. Als een gedupeerde hier voor kiest komt er geen deskundige langs. Hij had hier nog gebruik van kunnen maken als zijn zaak nog in behandeling was geweest. “Het voelt zo onrechtvaardig. Huizenbezitters in exact dezelfde situatie als ik krijgen een vergoeding, maar ik niet. Hoe is dit goed te praten?” Het verhaal van René staat niet op zichzelf; het IMG erkent dat regelmatig voorkomt dat deskundigen bij identieke woningen verschillende dossiers afleveren. Hoe je als Groninger wordt behandeld, lijkt af te hangen van willekeur en timing.
Dit interview verscheen ook in de 17e GBB-krant.