Vandaag is het 12 jaar geleden dat de beving van Huizinge plaatsvond. Het was op 16 augustus 2012 de zwaarste beving in Groningen, 3.6 op de Schaal van Richter. Sindsdien is er heel veel gebeurd.
Er kwam een wettelijk bewijsvermoeden om schademelders te bevrijden van de bewijslast.
De schadeafhandeling werd overgenomen door het Rijk van een onwillig NAM en CVW. Er kwam een parlementaire enquête, het kabinet reageerde met een pakket van 50 maatregelen in Nij Begun, inclusief een meerjarig commitment van het Rijk voor het inlossen van de ‘ereschuld’ aan Groningen, en de gaswinning in het Groningenveld sloot definitief op19 april 2024.
Nederland denkt dat het nu klaar is in Groningen. Is dat zo? Allerminst!
Versterking
Ondanks dat er geen gas meer wordt gewonnen is alleen al dit jaar de kans op een beving met de kracht van Huizinge of hoger bijna 5%. Bevingen van 4.5 of 5.0 worden niet uitgesloten. Ruim 27.600 woningen zijn geïdentificeerd als mogelijk onveilig. Aan onderzoek en versterking wordt al 10 jaar gewerkt. Wat is nu de stand van zaken? 9.900 woningen bleken na onderzoek toch veilig. Ongeveer 2.500 huizen zijn gesloopt en herbouwd, 2.200 zijn versterkt, vaak ingrijpend, 1.200 woningen moeten nog definitief onderzocht worden en 11.100 woningen moeten nog versterkt (of gesloopt en herbouwd) worden. Het is een mega-operatie, diep ingrijpend in de vezels van de dorpen en steden in het gebied rond Loppersum en Appingedam, uitgevoerd door de NCG, de Nationaal Coördinator Groningen. De versterkingsoperatie moet in 2028 afgerond zijn.
Ruim 22.000 Groningers wonen nog in een onveilig huis.
Schadeafhandeling
De Schadeafhandeling wordt uitgevoerd door het IMG, het Instituut Mijnbouwschade Groningen. In Nij Begun is beloofd dat het milder, menselijker en makkelijker wordt.
Milder?
Ja. Zeker voor woningeigenaren aan de grens van het gebied, tot in Friesland en Drenthe toe, waar mensen nog nooit last hebben gehad van de gaswinning in het Groningenveld. Voor een eigenaar van een woning in bijvoorbeeld Haulerwijk, Roden of Assen-Noord, die ergens ook maar 1 scheur heeft (met gemiddelde herstelkosten 550 euro), is 1 melding voldoende en komt er per ommegaande 10.000 euro op de bankrekening.
Maar voor een eigenaar van een woning in de kern van het gebied, in Loppersum of Appingedam bijvoorbeeld, ligt dat anders. Dat huis heeft alle aardbevingen meegemaakt, en heeft 100 of meer scheuren (daar volstrekt niet ongewoon). Als deze eigenaar de schade vergoed wil krijgen dan stuurt het IMG een expert die per scheur gaat vaststellen of het wel door de gaswinning veroorzaakt is!
De zwaarst gedupeerden worden fors benadeeld bij de schadeafhandeling.
En, eerdere schades die afgewezen zijn door NAM en CVW voor 31 maart 2017, en waarvoor veel Groningers tot in de Rechtbank strijd moesten voeren: die worden door het IMG buiten beschouwing gelaten. Ook dit speelt in de kern van het gebied het meest. Milder? Allesbehalve!
Eerder door de NAM en CVW afgewezen schades wil het Rijk niet vergoeden.
Menselijker?
Het IMG heeft de naam een bureaucratisch-juridisch bolwerk te zijn, dat gedupeerden korte termijnen stelt – reactie verplicht binnen 2, 4 of 8 weken – en ze bij overschrijding keihard afrekent, en tegelijkertijd voor zichzelf heel coulant is: ze verlengen de eigen besluittermijn gemakkelijk met 15 maanden, en voegen er nog zo maar 8 maanden uitstel aan toe.
Het kan dan gemakkelijk menselijker. Een cultuurverandering is het enige dat nodig is. Het zou heel fijn zijn als het IMG voortaan de schademelders gelijkwaardig en fair behandelt, en zich opstelt als een dienstverlener!
Als dienstverlener dwingt het IMG echter nu finale kwijting af. De nieuwe schadeafhandeling wordt zo opgezet dat er in alle gevallen sprake is van finale kwijting. Dat betekent dat er daarna geen nieuwe schades gemeld mogen worden, tenzij er een significante beving is geweest (D)
Is dat menselijker? Groningers voortaan verbieden schade te melden?
Schademelders moeten tekenen voor finale kwijting, en mogen daarna geen nieuwe schade meer melden.
Makkelijker?
De nieuwe schadeafhandeling wordt knap ingewikkeld. De GBB heeft daarom een keuzehulp gemaakt (A) (B) (C).
A
De GBB aanvaardt geen aansprakelijkheid voor deze keuzehulp, daarvoor is het te complex. Bovendien gelden er veel gedetailleerde voorwaarden, kennen de regelingen verschillende ingangsdata, en zijn er afwijkende overgangsregelingen.
B
Let op Nederland!
Schades die niet veroorzaakt zijn door het Groningenveld of de gasopslagen Norg en Grijspskerk, maar door andere mijnbouw in Nederland (gas, olie, zout) kunnen gemeld worden bij de landelijke Commissie Mijnbouwschade. Het CM is een overheidsinstantie. Het bestaat sinds 1 juli 2020. Er zijn tot 1 juli 2024 in totaal 372 schades gemeld. Er is geen enkele schade vergoed! Alle schades zijn na beoordeling afgewezen of zijn nog in behandeling.
C
NAM = Nederlandse Aardolie Maatschappij
CVW = Centrum Veilig Wonen
BES = Beoordeelde Eerdere Schades
VES = Vaste Eenmalige Schadevergoeding
AVV = Aanvullende Vaste Vergoeding
HIN = Herstel In Natura
HEA = Herstel Eigen Aannemer
VHV = Vaste Herhaal Vergoeding
D
Er mag voortaan alleen schade gemeld worden na een beving met een trillingssnelheid van minstens 5 mm/s, volgens de formule van Bommer et al (versie 2019), met een overschrijdingskans van 1%, ter plekke van de woning. Geen Groninger begrijpt dit.
Opvallend is dat Julian Bommer deze formule eertijds in opdracht van de NAM ontwikkeld heeft.
NAM en CVW gebruikten tot 31 maart 2017 dezelfde grenswaarde 5 mm/s om schadeclaims van gedupeerden af te wijzen. Het is zeker opvallend dat het Rijk nu deze NAM-norm overneemt!
Deze tekst is vandaag door de GBB in de Volkskrant, het AD en in Trouw gepubliceerd. Klik hier om de advertentie te zien.