Zou het er nu echt van komen: die parlementaire enquête? Al jaren maakt de GBB zich hard voor een diepgaand en breed onderzoek naar de gaswinning en de desas- treuze gevolgen voor de Groningers. Maar pas op 5 maart 2019 werd de motie Van der Lee “dat een parlementaire enquête naar de gaswinning in Groningen wenselijk is” met algemene stemmen aangenomen. Wel werd de start afhankelijk gemaakt van de versterkingsoperatie (op stoom) en de schadeafhandeling (de start van het IMG). Voor sommige partijen gaf dat de garantie dat het onderzoek in ieder geval niet vóór de Tweede Kamerverkiezingen van volgend jaar maart zou plaatsvinden.
Voorstel instellen tijdelijke commissie Aardgaswinning Groningen
Nu – anderhalf jaar ná de motie Van der Lee – gaat de voorbereidingscommissie eindelijk van start. Wat gaat de commissie voorbereiden en uitwerken? Allereerst luidt de opdracht:
- ‘waarheidsvinding’ liever grondig dan snel met de hoop dat het resultaat “bijdraagt aan het herstel van het vertrouwen van de Groningers”.
Volgens het voorstel moet het gaan over de gaswinning, de schadeafhandeling en de versterkingsoperatie. Met aandacht voor de oorspronkelijke afspraken met private partijen als de NAM en de vormgeving van het ‘Gasgebouw’:
- Hoe lagen en liggen de verantwoordelijkheden en de aansprakelijkheid van de verschillende deelnemers?
- Hoe zit het met het opschroeven van de gaswinning in 2013 kort na de beving in Huizinge en de adviezen om de gaswinning af te bouwen?
- Wat waren de argumenten en de afspraken voor de versnelde afname van de winning?
- Hoe is de schadeafhandeling gelopen in de afgelopen jaren, ook toen het nog een zaak van private partijen was?
- Hoe zit het met het geld: wat was de opbrengst en wat is daarvan al dan niet teruggegaan naar Groningen?
- Wat zijn de gevolgen voor de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van de Groningers?
- Er moet helderheid komen over de rol van het kabinet, van het parlement, van gemeenten en provincie, van private partijen als NAM, EBN, Shell en Exxon. Datzelfde geldt voor de rol van adviseurs als het SodM, het KNMI en de Mijnraad.
- Wat is er gedaan met de adviezen, met het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid?
- Wat is de rol van de binnen- en buitenlandse contracten in relatie tot de prognoses en afspraken rond de jaarlijks te winnen hoeveelheid gas?
Uit dit alles – zo gaat het voorstel verder – moeten ‘lessen voor de toekomst’ worden getrokken. Die kunnen dan gebruikt worden bij toekomstige mijnbouwactiviteiten. En ze moeten ook de vraag beantwoorden hoe de samenleving het beste kan reageren op “een dergelijke langzaam ontwikkelende crisis”.
Voordat het resultaat er ligt, stroomt er nog wel wat gas uit de bodem. De tijdelijke commissie is in september gestart en heeft dan naar schatting een half jaar nodig om de onderzoeksopzet uit te werken. Dan zijn er verkiezingen. Daarna zou het onderzoek moeten starten. Het resultaat daarvan laat dus nog wel even op zich wachten.
Wordt vervolgd…
De tijdelijke commissie bestaat uit: Tom van der Lee (Groen Links) voorzitter, Stieneke van der Graaf (ChistenUnie) onder-voorzitter, Dennis Wiersma (VVD), Anne Kuik (CDA), Kirsten van en Hul (PvdA), Peter Kwint (SP), Tjeerd de Groot (D’66), Roy van Aalst (PVV).
Vragen vanuit Groningen
Elk onderzoeksresultaat staat of valt met het stellen van de goede vragen. Tot nu toe heeft de GBB zich hard gemaakt voor een breed onderzoek met antwoord op vragen als:
- Hoe zaten en zitten de contracten tussen Rijk, Shell en Exxon in elkaar vanaf 1963, welke rechten en plichten zijn toen en later verdeeld?
- Vanaf wanneer was het bij het Rijk, de NAM, Shell en Exxon bekend dat de gaswinning bevingen zou gaan veroorzaken?
- De beving van Huizinge in 2012 en toch ging de gaskraan verder open: waarom was niet eerder ingezet op een snellere daling van de gasproductie?
- Waarom werd de versterking van woningen in 2018 ineens stopgezet?
- -Wat zijn de toezeggingen van minister Wiebes richting Shell en Exxon, toen besloten werd de gaswinning te stoppen?
Zo zijn er nog veel meer belangrijke vragen te stellen. Je mag verwachten dat de voorbereidingscommissie en de enquêtecommissie ook hun oor te luisteren leggen bij alle ervaringsdeskundigen: de Groningers. Daar kunnen we zelf een begin mee maken door alvast vragen te verzamelen.
Oproep
Welke vragen mogen in de parlementaire enquête niet ontbreken?
Mail jouw suggesties naar: contact@groninger-bodem-beweging.nl
Wij bundelen de vragen en zorgen ervoor dat ze bij de tijdelijke commissie en de enquêtecommissie op tafel komen.
Dit artikel verscheen eerder in de 15e GBB-krant.