Nadat de beving van 2012 roet in hun verkoopplannen had gestrooid, draaiden Martin en Pieta Ettema de knop om. “Dan maken we er hier wat van,” besloten zij. In 2016 gaf de NCG aan te willen starten met de versterking van hun huis als eerste rijksmonument. “Daarna hebben we nog eens vijf jaar van ons leven ingericht op een manier die we niet wilden.” Het huis moest uiteindelijk van binnen totaal onderhanden worden genomen om bestand te zijn tegen mogelijke bevingen. Het resultaat mag er zijn, ook omdat ze alle ‘koppelkansen’ hebben aangegrepen om er een toekomstbestendige woning van te maken. Maar “met een blijvend dubbel gevoel,” zeggen ze in koor.
Ruim twee jaar nadat Martin en Pieta in 2019 hun verhaal deden in de serie ‘Ik wacht’ van het Dagblad van het Noorden, spreken wij hen in een volledig opgeknapt en versterkt huis. Aan dezelfde bruine tafel, die inmiddels ook een scheur rijker is. Bijna 25 jaar wonen zij nu in hun 130 jaar oude rentenierswoning in Loppersum. Hoe is het hun vergaan en hoe is het hun gelukt? En vanwaar dat dubbele gevoel?
Volgens Pieta was de projectleider misschien wel de belangrijkste factor waarom het uiteindelijk ‘lukte’. Met daarbij een heel goed team.
“Zonder een team van mensen die naast je gaan zitten, in plaats van tegenover, red je het niet. Het zijn allemaal aardige mensen, maar ze werken in een systeem dat niet deugt. Control, control, control. En niemand is gemandateerd. Alles moet via honderd schijven. En dan ben je gezegend met een projectleider die knopen doorhakt en met een aannemer die flexibel is.”
Een voorbeeld van frustratie waren de Italiaanse onderzoekers die door het ingenieursbureau werden ingevlogen. Zij gingen bij de eerste poging onverrichter zake rechtsomkeert: het huis bleek nog bewoond en voor hun onderzoek zouden ze flink moeten hakken en breken. Een (duur) foutje… en niet de eerste en niet de laatste vertraging die ingenieurs of juristen veroorzaakten. Als een jaar later (!) het onderzoek wel plaatsvindt, brengt hetzelfde onderzoeksbureau wel een rapport uit, maar weer zonder aanbevelingen. Dan is er gelukkig een projectleider die het hoog speelt en uiteindelijk het ingenieursbureau de wacht aanzegt en snel een ander bureau inschakelt voor een gedegen advies.
Vertraging
De overgang van CVW naar NCG was doorgaans een garantie dat alles weer uitgesteld of afgesteld zou worden. De rol van de projectleider bleek opnieuw cruciaal. Hij zorgde ervoor, dat vóór 1 januari 2020 alle rapporten én aanbevelingen én het versterkingsplan beschikbaar waren, dat de NAM het budget had toegezegd en dat zelfs een vaststellingsovereenkomst ter tekening voorlag. Daarmee kon voorkomen worden, dat de NCG alles opnieuw zou gaan onderzoeken en beoordelen.
Het concept van die laatste overeenkomst werd achter een Haags bureau geschreven met veel knip- en plakwerk waarin zowel ‘Den Haag’ als CVW waren terug te vinden.
“Vooral veel aandacht voor het wegschrijven van aansprakelijkheden en nergens de gedupeerde als uitgangspunt,” constateerde het echtpaar.
Gelukkig kregen zij de gelegenheid om zelf een verbeterde versie te schrijven die uiteindelijk is geaccepteerd. Het betekende wel weer maanden vertraging.
“Wat je allemaal moet meemaken als bewoner. Al dat gesodemieter er omheen, dat maakt mensen kapot. Al die jarenlange grootse beloften gevolgd door eindeloze politieke en bureaucratische vertragingen, zijn vele malen erger dan wat er gebeurt door de gaswinning.”
Een proces van ruim zes jaar: hoe houd je dat vol?
“Omdat we in elkaar zitten zoals we in elkaar zitten. We kunnen het aan omdat we dingen doorzien, omdat we het aan de orde stellen, omdat we goed gebekt zijn.” En wat voor hen minstens zo belangrijk is: “We kunnen allebei schrijven. Artikelen van ons zijn verschenen in dagbladen en tijdschriften, we hebben bijgedragen aan juridische processen. Dat maakt dat je het niet bij jezelf houdt. En het verheldert alles. Je kunt daarna ook anderen helpen door het goed op een rijtje te zetten en hen steunen in de gevechten die ze helaas moeten aangaan.”
Dubbel
Al met al staat er nu een prachtige, versterkte woning die er aan de buitenkant ‘gewoon’ als een monument uitziet en aan de binnenkant geheel is gemoderniseerd. Dat geeft een dubbel gevoel.
“We zijn tevreden over het laatste deel van het proces, niet over de eerste jaren. En ja, we zijn blij met het resultaat, maar zo’n proces van jaren hebben we niet gewild, dat is ons aangedaan.” Dat geldt ook voor al die andere gedupeerden voor wie er nog steeds geen goede oplossing is. “Wij hebben er nu helemaal ‘ons huis’ van kunnen maken. Maar het hele proces en alles wat we om ons heen zien, heeft veel met ons gedaan. We hebben vooral een dubbel gevoel, omdat er nog steeds zoveel mensen zijn die gemangeld worden door de bureaucratie.’
Een paar tips
- “Bereid je voor met je partner, met je vrienden, met deskundigen. Zorg dat jij weet wat je wilt. Als het gaat om de versterking, maar ook als het gaat om verduurzaming of levensloop bestendig bouwen, of om de inrichting. Daar hangt soms een prijskaartje aan, dan moet je ook over budget kunnen beschikken. Je hebt nu een kans. Zeker nu de huizenprijzen stijgen en de hypotheekrente extreem laag is.”
- “Laat je niet gek maken. Er zijn veel mensen om je heen die je kunt vragen, instanties als Stut-en-Steun. En sta jezelf toe om tegen jezelf te zeggen: nu is het even genoeg. Neem op tijd en bewust je rust.”
- Een advies voor diegenen die stemmen op partijen die de bureaucratische ellende in Groningen veroorzaakt hebben: “Laat je niet verblinden door schone schijn en valse beloften, maar kijk goed wie je wel kunt vertrouwen.
- Voorkom dat je gek wordt gemaakt door bouwprijzen die stijgen nadat je een vaststellingsovereenkomst hebt getekend. Eis een clausule die dat ondervangt. Dat is toch een gotspe dat jij daarvoor zou moeten opdraaien! Vraag om budgetafspraken waarbinnen je kunt schuiven.”
Dit artikel verscheen eerder in de 18e GBB-krant.